O nee! Ik krijg een last onder dwangsom. Wat nu?
Het komt regelmatig voor dat gemeenten en andere bestuursorganen een last onder dwangsom aan burgers of ondernemers opleggen. Dit doet de gemeente omdat ze vindt dat iemand een overtreding heeft begaan die ongedaan gemaakt zou kunnen worden. Denk bijvoorbeeld aan de situatie dat u ‘illegaal’ heeft gebouwd zonder vergunning.
De gemeente sommeert u om de situatie voor een bepaalde datum te beëindigen, omdat er anders een last onder dwangsom volgt. Vaak gaat het om grote bedragen. En dat is even schrikken. Gelukkig kunt u een tijdelijke maatregel treffen voordat u daadwerkelijk iets aan de situatie moet doen.
Vorige maand haalde ik een mooie overwinning in zo’n situatie. De tips uit die zaak deel ik graag met u.
Stap 1: maak bezwaar
De eerste stap is om bezwaar te maken tegen deze last onder dwangsom óf – als u al een bezwaarprocedure bij de gemeente heeft doorlopen – een beroepschrift in te dienen. Dit kan ook met een pro forma bezwaarschrift of beroepschrift. Dit is een brief zonder inhoudelijke gronden.
Stap 2: vraag een voorlopige voorziening aan
De tweede stap is een voorlopige voorziening aanvragen bij de rechtbank. U vraagt dan aan de rechter om een voorlopige beslissing te geven over de situatie, in afwachting van de uitkomst in de lopende procedure.
De toets
De voorlopige voorzieningenrechter toetst of er sprake is van een spoedeisend belang. Is uw zaak zo spoedeisend dat de lopende zogenaamde ‘bodemprocedure’ niet meer afgewacht kan worden, dan is aan dit vereiste voldaan.
Ook kijkt de voorzieningenrechter of het besluit wel opgelegd mocht worden. De hamvraag daarbij is of het besluit wel door de beugel kan. De voorzieningenrechter voert geen heel uitgebreid onderzoek uit. En er is ook geen garantie dat de bodemrechter, in de normale bestuursrechtelijke procedure, hetzelfde zal oordelen.
Tot slot vindt er een belangenafweging plaats. En daarbij geldt dat de rechter het belang van het overheidsorgaan afweegt tegen de belangen van degene die een verzoek om een voorlopige voorziening indient. Bij een zwaarwegend belang kunt u denken aan de situatie dat een aanbouw helemaal afgebroken moet worden, terwijl er een kans bestaat dat u in de normale bestuurszaak in het gelijk wordt gesteld. En u voor niets rigoureus heeft afgebroken.
Eerder waren rechters terughoudend bij besluiten van een overheidsorgaan. Juist om te voorkomen dat de rechter op de stoel van de overheid zou gaan zitten. Tegenwoordig moeten rechters bij zwaarwegende belangen voor burgers uitvoeriger toetsen of het besluit van een overheidsorgaan ook evenredig is genomen. Dit is nieuw. En in uw voordeel.