Ontslag door wanprestatie van de arbeidsovereenkomst
Naast mijn werk als advocaat ben ik ook docent recht aan een hogeschool. En vaak moet ik studenten erop wijzen dat een arbeidsovereenkomst gewoon een overeenkomst is. In juridische zin gelijk aan de overeenkomst tot het kopen van – bijvoorbeeld – een pot pindakaas.
De wetgever vindt echter dat werknemers bijzondere bescherming nodig hebben en heeft daarom arbeidswetgeving gemaakt. Zo mag een werkgever niet zomaar een medewerker ontslaan. Daarvoor zijn strenge regels opgenomen in de wet om daarmee de werknemer te beschermen.
Schimmel en fouten
Maar laten we eens teruggaan naar het uitgangspunt. Namelijk dat een arbeidsovereenkomst gewoon een overeenkomst is. Bij ‘gewone’ overeenkomsten kennen we het begrip wanprestatie. U heeft daarvan vast wel eens gehoord. Als de hiervoor genoemde pot pindakaas beschimmeld is dan is er sprake van wanprestatie door de supermarkt. Als de aannemer fouten maakt bij zijn werkzaamheden dan is er eveneens sprake van een wanprestatie.
Een wanprestatie kan leiden tot ontbinding van een overeenkomst. Bij ontbinding moet de pot pindakaas terug naar de supermarkt en krijgt u uw geld terug.
Maar kan een arbeidsovereenkomst dan niet worden ontbonden vanwege een wanprestatie door de werknemer? Hoewel dat bijna niet gebeurt, is het antwoord daarop bevestigend.
Illegaal bijklussen
Dat vond ook de kantonrechter in Den Haag. In zijn vonnis van 15 maart 2023 oordeelde de kantonrechter dat een werknemer een wanprestatie had geleverd door zich ziek te melden en vervolgens als ZZP-er ergens anders aan de slag te gaan. De werknemer vond dat dat wel kon omdat er immers sprake is van vrije arbeidskeuze. De kantonrechter vond dat de werknemer toestemming nodig had voor de nevenwerkzaamheden en ook aan de bedrijfsarts melding had moeten doen.
Een wanprestatie dus. Maar waarom is dat dan van belang? Als een overeenkomst wegens wanprestatie wordt ontbonden, dan heeft dat terugwerkende kracht vanaf het moment van de wanprestatie. Dit betekent dus: vanaf dat moment doen we net alsof de overeenkomst niet meer bestond. De werknemer moet dus over die periode al het loon terugbetalen.
Een beroep op wanprestatie in een arbeidsovereenkomst komt bijna nooit voor. En een beroep hierop kan ook niet lichtzinnig worden gedaan. Maar als het lukt, heeft het voordeel vanwege de terugwerkende kracht die een ontbinding met zich meebrengt.