Zó blijft een bonus een eenmalige blijk van waardering
De jaarrekening is weliswaar nog niet opgemaakt, maar toch goed om nu al even kort te duiken in de vraag of in het nieuwe jaar een bonus uitgekeerd wordt. En óf je dat wel zelf kunt bepalen.
Allereerst is goed te weten of er een bonusregeling is. Bijvoorbeeld in de cao, de arbeidsovereenkomst of een bedrijfsregeling. Een goede bonusregeling ligt schriftelijk vast, en heeft objectieve voorwaarden die eenvoudig te meten zijn. Zoals een te behalen resultaat als onderneming, een target voor de individuele werknemer of een combinatie van beiden. Het ligt voor de hand, maar een ingewikkelde rekenmethode en subjectieve criteria zijn vaker onderwerp van rechterlijke toetsing, zeker als het de werkgever is die invloed kan uitoefenen op het vervullen van de voorwaarde.
Verworven recht
Verder is het essentieel dat de bonus alleen uitgekeerd wordt als aan de voorwaarden voldaan is. Zo wordt voorkomen dat de uitkering een verworven recht wordt waar de werknemer een beroep op kan doen en toch de bonus kan vorderen. Wanneer is nu sprake van een verworven recht? De rechtspraak heeft dit omschreven als:
(…) een in de praktijk gegroeid gebruik, dat deel is uit gaan maken van de arbeidsovereenkomsten van de werknemers, zodat die werknemers op het voortduren van dat gebruik in de toekomst in redelijkheid mochten vertrouwen (…).
We duiden het ook wel eens als een bestendige gedragslijn van een werkgever.
Bij deze variant is er weinig tot geen discretionaire bevoegdheid om te bepalen of er een bonus wordt uitgekeerd.
Vrijheid zonder voorwaarden
Wil je als werkgever zo veel mogelijk vrijheid hebben dan kan je in de arbeidsovereenkomst opnemen dat er een volledige discretionaire bevoegdheid is bij de toekenning van een bonus. Zonder voorwaarden of targets.
Maar ook dan is het essentieel dat je duidelijk bent. Uit een bestendige gedragslijn, zoals het jaar in jaar uitbetalen van een bonus, kan een werknemer proberen te ontlenen dat er sprake is van een verworven recht. Dan krijgt de bonus een verplicht karakter en wordt onderdeel van de vaste beloning. Leg dus ook bij elke uitkering schriftelijk vast dat het een eenmalige variabele beloning is die geen recht of aanspraak geeft op een bonus in de toekomst.
Dan houdt de bonus het karakter van een blijk van waardering!